Unutulmamalıdır ki 1 yanlış tercih en az 4 yıl, 1 yanlış meslek en az 40 yıl demektir. Ve giden, ömürden gitmektedir!

Üniversiteye hazırlanmak gerçekten yorucu bir maratondur.Hem sıkı çalışmak ister, hem sabır ister hemde kararlılık.Sadece öğrenci için değil elbet; aile için de öyledir,öğretmenler içinde.Üniversite sınavı sonrası ise en az bu dönem kadar önemli, ciddi ve zorlu bir maraton başlar; Tercih maratonu!

Evet tercih dönemi önemlidir çünkü tercih, gelecekle ilgili verilen önemli bir karardır.Unutulmamalıdır ki 1 yanlış tercih en az 4 yıl, 1 yanlış meslek en az 40 yıl demektir. Ve giden, ömürden gitmektedir!

Şimdi tercih döneminde dikkat edilmesi gereken önemli teknik ayrıntıları adım adım görelim ve hatta yapma olasılığını ortadan kaldıralım.

1- Üniversite tercihleri ciddiye alınmalıdır.Sonuçta yapılacak meslek, okunacak şehir, görülecek eğitim ile ilgili bir karar verilecektir."Hangi üniversite olursa olsun, yeterki bir üniversite olsun!" anlayışı çok yanlıştır.Kazanılmış yüksek puan yanlış bir tercih yapılarak boşa gidebilir; bunun gibi, isabetli bir tercih yapılarak da okunmak istenen bir bölüme yerleşilebilir.Bu nedenle adaylar, tercih döneminde dikkatli olmak, isabetli karar vermek zorundadır.Dönüşü olmayan bir yola girildiğinin farkında olunmalı, tercih konusu titizlikle ele alınmalıdır.

2- Sonuçlar açıklandıktan ve artık puanlar, başarı sıralamaları ortaya çıktıktan sonra hayal kırıklığı yaşamak ya da düşünce kaymasına uğramak doğru değildir.Adayların ve ailelerin "Aslında daha iyi bir puan bekliyordum" , "Hani sınavın iyi geçmişti"! türünden sözlerinin bir anlamı yoktur ve sonucu değiştirmeyecektir. Ortaya çıkan tabloya göre gerçekçi bir gözlem ve yaklaşım ile tercih yolculuyğuna çıkılmalıdır.

3- Aday işin başında, yol ayrımında doğru karar vermelidir."Tekrar hazırlanmayı düşünmüyorum.Bu puanla, okuyabileceğim bir bölümde okuyayım." ya da "Tekrar hazırlanıp puanımı yükselteyim, bu yıl istediğim gibi hazırlanamadım." yollarından birini tercih edecek ama bunu ailece ve bir uzmandan yardım alarak yapacaktır.Bu arada; üniversitede okunsun ya da okunmasın, ÖSYM tarafından yerleştirilen adayın, bir sonraki yıl sınava girdiğinde OÖBP'si 0,12 ile değil 0,06 ile çarpılır.

4- Tercih işlemleri yapılmadan önce; düşünülen üniversiteler, bölümler meslekler ve şehirler - yurtdışı düşünülüyorsa ülkeler ile ilgili kapsamlı, ciddi bir araştırma yapılmalıdır."Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmak" tercih döneminde karşılaşılan bir sorundur. Bu nedenle "doğru ve güncel bilgi" elde etmek için, orada okuyan öğrencilerle görüşülebilir, mezunların yaptıkları çalışmalara bakılabilir. Ulaşım, barınma, çift anadal imkanı, hazırlık sınıfı,kariyer ücret, kampüs olanakları, arkadaş çevresi ve eğitim kadrosu ayrıntılı incelenebilir. Eğer imkan ve zaman varsa bireysl olarak da ailece gidilip yerinde görülebilir.

5- Tercih yapılırken Türkiye'nin bir kaç yıl sonraki ekonomik, sosyal ve istihdam şartları hesaba katılmalıdır.İş bulma olanağı ya da kariyer planlaması araştırılırken sadece mevcut şartlara ve güncel yönelime bakılmamalıdır.

6- Tercih sıralaması yapmadan önce; görüşleri alınması düşünülen kişilerin görüşleri alınmalıdır.Konyla ilgili olan ya da "ilgili olduğunu düşünen" çevrenin tavsiyeleri sabırla dinlenmelidir. Ortaya çıkacak tercih taslağında ailenin rızası olmalıdır.Bu arada aile büyüklerinin hayat ve meslek tecrübesi dikkate alınmalı ancak okuyacak olan kişinin düşünceleri değerli görülmeli ve bir ortak nokta bulunmalıdır. Bir taraf öbür tarafa işi tamamen havale etmemeli ya da dayatmada bulunmamalıdır. Dayatmalı tercihlerin; sonuçta mutsuzluk, bölüm değiştirme,sınava tekrar hazırlanma, başarısız olma gibi durumlar ortaya çıkardığı sıklıkla görülmektedir.

7- Tercih edilmesi düşünülen bölümler, üniversiteler ile ilgili ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kılavuzundaki "özel koşullar" dikkatle ve tam olarak okunmalıdır.Bu kısımda; bölümlerin yabancı dil eğitimi durumu ve süresi, burslar, bazı bölümlerin ilde değil ilçede olması, bazı bölümlerin sadece belli katagorideki öğrencileri kabul etmesi gibi önemli koşullar yer almaktadır.Daha sonra pişman olmamak için bu kısım incelenmelidir.

8- Yapılan araştırma, inceleme, görüş alma gibi ön hazırlık çaılışmalarından sonra öncelikle ortaya "bir tercih taslağı" çıkarılmalıdır.En son, siteye girilecek tercihlerden önce bu taslak üzerinde düzenlemeler, ekleme ve çıkarmalar yapılmalıdır.

9- Tercih taslağı oluşturulurken sadece ilgi ya da yetenek göz önünde bulundurulmamalıdır.Örneğin normalde gelecek vaat eden bir meslek o aday için bir şey vaat etmeyebilir.İlgi; aile ya da çevre koşullarıyla şekillenebilmektedir ancak kişinin yeteneği de çok önemlidir.Çünkü insan genellikle yetenekli olduğu alanlarda başarılı olur.Dolayısıyla aday; yetenekli olduğu alanda okuyup hevesli olduğu alanda yan dal yapabilir ya da üniversite okurken o meslek ile çalışmalar yapabilir, etkinliklere, kurslara katılabilir.

10- Tercih yapılırken puandan çok, başarı sıralaması dikkate alınmalıdır.Puanın yanıltıcı,fazla değişken olabileceği,başarı sırasının ise gerçek düzeye ve sonuca daha yakın olacağı unutulmamalıdır. Başarı sırasına bakılırken de değişen kontenjanlar,kapanan bölümler ve değişen puan türleri göz önünde bulundurulmalıdır.Başarı sırası aynı olan bölümlerde ise puan aralığına bakılabilir.

11- En yüksek başarı sırasına sahip bölüm en üste gelecek şekilde büyükten küçüğe sıralama yapılmalıdır.Ancak birbirine çok yakın başarı sıralamasına sahip bölümlerde bir önceki yıla göre ortaya çıkan fark ve adayın istek sırası dikkate alınmalıdır. Aralarında çok küçük başarı sırası farkı olan böyle durumlarda düşük sayı yukarıda olabilir.

12- Tercih yapılırken önce bölüm yani meslek, sonra üniversite sonra da şehir hesaba katılmalıdır."Benim için önemli olan İstanabul'da okumak" ya da "En sevdiğim arkadaşım İzmir'de okuyor, ben de orayı orayı yazacağım" tarzı yaklaşımlar; başarısızlığa ve hayal kırıklığına neden olabilmektedir.

13- Devlet üniversitelerinin birinci bölümünde ücret ödenmemektedir. İkinci öğretim ise ücretlidir ve dersler akşam saatlerinde görülür. Ancak diploma, iş bulma ya da eğitim notasında ikinci öğretim ile birinci öğretim arasında herhangi bir fark ya da ayrıcalık yoktur.

14- MF, TM, TS, DİL, TYT puan türlerinin hepsinden karışık olarak tercih yapılabilir.Ancak bu puan türleri kendi içinde sıralı olmalıdır. Yani MF puan türünden bir bölümün başarı sırası, aynı puan türünden bir bölümün başarı sırasından yüksekse yukarıda, önde olmalıdır.

15- En fazla 30 tercih yapma durumu vardır.Ancak adaylar bütün tercih satırlarını doldurmak zorunda değildir.1 tercihte yapılabileceği gibi 30 tercihte yapılabilir.Önemli olan kazanıldığı zaman okunacak bölümler yazılmış olmasıdır.

16- Bir bölümün kaçıncı sırada yazılmış olması o bölümü kazanma ya da kazanmama açısından önemli değildir. Bilgisayar en üst satırdan başlayarak başarı sırasına göre denk gelebilecek bölüme bakar.Üstte ya da altta olması önemli değildir. Önemeli olan adayın istek sırasıdır.Ancak başarı sırası 45 bin olan bir bölümün altına aynı puan türünden 25 bin sıradaki bir bölümü yazmak, alttaki tercihi "ölü tercih" yapar. Buna da dikkat edilmelidir.

17- Başarı sırası aralığında tedbirli ve tutarlı olmak önemlidir.Örneğin TM1 başarı sırası 60 bin olan bir aday 20 binlerden itibaren tercih yapabilir, ancak 45 bin le 70 bin arasında yoğunlaşmalı ama 90 bin sırasındaki bir bölümü yazmalıdır.Ancak MF1 puan türünde 7 bin sırasındaki bir aday 2 binden başlayarak yazabilir, ancak 5 bin ile 10 bin arasına yoğunlaşmalı ama 20 bin sıralı yeri de yazmalıdır.Bu arada Tıp Fakülteleri için 40 bin, Mühendislik Fakülteleri için 240 bin, Hukuk Fakülteleri için 150 bin, başarı sırası limiti konulduğu unutulmamalıdır.

18- Tercih yapılmadığı için puanı henüz oluşmamış bölümlerde ya da yeni açılan bölümlerde; o şehre denk bir şehrin aynı bölümü bir fikir verebilir.

19- Devlet ya da özel üniversite tercihlerinde karşılaştırma yapılırken dikkatli olunmalıdır.Özel üniversitelerin sunduğu olanaklar, ücretler, burs koşulları, barınma, mezunların kazandıkları statü göz önünde bulundurulmalıdır.

20- Yurt dışında okumak ya da Türkiye'de okuyup yurt dışında akademik kariyer yapmak konusunda karar verilirken aileden ve uzmandan destek alınmalıdır.Bunun gibi; hazırlık okumak ya da hazırlık okumayıp yurt dışında yabancı dili gelştirmek konusu da sağlıklı araştırma yapılarak karara bağlanmalıdır.

21- Tercih taslağı oluşturulurken adayın istek sırasına göre bir sıralama yapması çok önemlidir.Sıralamaya göz atılırken "Alt sıradaki üniversite/bölüm gelirse daha çok mutlu olurum, severek okurum!" denilen bir bölüm varsa üstteki çıkarılmalıdır. Yüksek puanlı bir bölümü kazanmak değil, istenilen bölümü kazanmak adayı daha mutlu edecek, daha verimli ve başarılı kılacaktır.

22- Tercih taslağı üzerinde en son,uzman biriyle görüşülmelidir. Konuyla ilgili bir eğitimcinin, tercih uzmanının görüşünü almak çok önemlidir.Teknik bir hatayı düzeltmek, bir ölü tercihi ortadan kaldırmak, bölümlerle ilgili doğru ve güncel bilgi elde etmek, taslağa son şeklini vermek açısından bir tercih uzmanından destek almak oldukça önemlidir.

23- Hazırlanan tercih listesi, bir arkadaş ya da uzman birinin gözetiminde ÖSYM sitesine girilmelidir."Doğru tablodan bakılmış mı?" , "Bölün kodları doğru girilmiş mi?" , "Tercih edilen programların giriş için aradıkları bütün özel şartlar adayda var mı?" gibi soruların cevapları bu aşamada önemlidir.

24- Tercihler ÖSYM sitesine girilirken ve başka zamanlarda; herhangi bir sürprizle ya da kötü sonuçla karşılaşmamak için, aday şifresi hiç kimseyle paylaşılmamalıdır.

25- Tercih dönemi bitene kadar tercihleri değiştirme olanağı vardır.Ancak her duyumdan, her görüşten sonra tercihlerle oynamak bir süre sonra öz güveni zayıflatır.Eğer çok önemli bir durum ortaya çıkmış ya da çok ciddi bir değişiklik oluşmuşsa tercihe müdahale edilmelidir.

Evet, tercih dönemiyle ilgili bu adımlar, sırayla ve ciddiyetle uygulandıktan sonra sabırla ve metanetle sonuçları beklemek, hayırlısını dilemek gerekmektedir.

Gönülde olan hayırlı olsun, hayırlı olan nasip olsun...