YÖK, FETÖ'ye bağlı yurtdışındaki yaklaşık 15 üniversitenin diploma denkliğini iptal etti. Her yıl yapılan incelemeler sonucunda daha önce tanınan üniversitelerin denklikleri de iptal edilebiliyor. O nedenle yurtdışını tercih etmeden önce üniversitenin denkliğinin olup olmadığını YÖK'ten mutlaka öğrenin...

YÖK Yurtdışı Denklik Verdiği Üniversite Sorgulama Ekranı Giriş için Tıklayınız

Yurtdışındaki üniversitelerin diplomalarının Türkiye'de geçerli olabilmesi için Yükseköğretim Kurulu (YÖK), tarafından onaylanarak denklik verilmesi gerekiyor. YÖK bazen üniversitelerin yanı sıra programlar için de ek koşullar isteyebiliyor. O nedenle KKTC üniversiteleri gibi ÖSYM tarafından yerleştirilen üniversiteler hariç, yurtdışında eğitim almayı planlayanların öncelikle YÖK'e dilekçeyle başvurarak, gidecekleri üniversitenin ve programın diploma denkliğinin olup olmadığını öğrenmeleri gerekiyor. Ancak bu noktada YÖK'ün her yıl yaptığı incelemeler sonucunda, önceki yıllarda tanıdığı üniversitelerin ya da bölümlerin denkliklerini iptal ettiğini hatırlatmakta yarar var.

Örneğin YÖK son olarak ABD, Kanada, Türki Cumhuriyetler, Balkanlar ve Uzakdoğu'da bulunan FETÖ'ye bağlı olduğu belirlenen yaklaşık 15 üniversitenin diploma denkliklerini kaldırdı. Yine önceki yıllarda denklik verdiği üniversitelerde özellikle tıp, hukuk ve mühendislikler başta olmak üzere bazı bölümlerde eğitimin niteliğini artırmak hedefiyle denklik işlemlerini durdurdu. Bu üniversitelerin ve programların hangileri olduğuna dair bilgi sadece YÖK'ten edinilebiliyor.

YÖK'ten 'kanmayın' duyurusu

YÖK, 25 Ağustos 2016'da, yurtdışında yükseköğrenim görmek isteyenler için bir duyuru yayınladı. Duyuruda bazı aracı kuruluşların basın-yayın organlarına verdikleri ilanlarda, reklamlarını yaptıkları yurtdışındaki bazı üniversitelerin YÖK tarafından tanındığı belirtiklerini, YÖK'ten onaylatmadan bu tür bilgilerin doğruluğuna kesinlikle inanılmaması gerektiği kaydediliyor.

Yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarının, sürekli olarak değerlendirildiğinin hatırlatıldığı duyuruda, "Daha önceki yıllarda tanınmakta olan bazı üniversiteler hakkında tanımama kararı alınabilmekte. Tanınmasına karar verilen yükseköğretim kurumlarında daha önce öğrenimine başlayan öğrencilerin hakkı saklı kalmakta ancak söz konusu tanımama kararının alınmasından sonra bu kurumlarda eğitime başlayarak diploma alanlara denklik belgesi verilmemekte" deniliyor. Bu nedenle yurtdışında eğitim almaya karar verdikten sonra mutlaka YÖK Denklik Birimi'ne dilekçeyle başvurarak üniversitenin tanınıp tanınmadığı hususunda bilgi alınması gerektiğinin altı çiziliyor.

Sınav da istenebiliyor

Mezun olunan lisans programının eğitim düzeyi ve içeriğinin yeterli bulunmaması durumunda, YÖK, Seviye Tespit Sınavı'na (STS) tabi tutabiliyor. STS iki aşamada yapılıyor, mezun olan kişinin STS'nin hangi aşamalarına gireceğine de yine YÖK karar veriyor. YÖK ayrıca mezun olunan programları, Türk yükseköğretim sistemindeki eş değer programa göre temel kazanımlar, eğitim öğretimin dili, niteliği, alınması zorunlu dersler, yapılması gereken stajlar ve projeler bakımından incelemeye tabi tutuyor. Eksik veya yetersiz bulunan teorik ve uygulamalı dersler, yapılması gereken stajlar ve projeler bakımından STS'nin yanı sıra Lisans Tamamlama, Yabancı Dil Sınavı (YDS) gibi Seviye ve Yeterlilik Belirleme Sistemi (SYBS) işlemlerine tabi tutabiliyor. Yeterli bulunması halinde ise denklik işlemi yapılıyor.

YÖK tarafından tanınmayan üniversitelerin dışında, aşağıdaki durumlarda da denklik başvuruları reddediliyor:

- Uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan, açık, ekstern ve gıyabi öğretim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim süreci sonunda alınan diplomalar,

- Yapılan incelemelerde denkliği talep edilen diplomaya esas yükseköğretim programının, eğitim programı/alanı ve derecesi bakımından Türk yükseköğretim sistemindeki ilgili programlara denk görülmeyenler,

- Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarla öğrenim dilinin Türkçe olduğu belirlenen programlar veya YÖK tarafından tanınan yurtdışındaki Türkçe yükseköğretim programları dışında, öğrenim dili Türkçe olan programlardan alınan diplomalar,

- Öğrenim süresince kullanılan pasaportun incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkede bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları kabul edilmiyor.

'Sık değişiklik oluyor'

Konuyla ilgili bilgi aldığımız CDS Yurtdışı Eğitim ve Danışmanlık Şirketi'nden Çağlayan Özer de YÖK'ün son yıllarda diploma denkliği konusunda çok sık değişikliğe gittiğini kaydetti. "Daha önce Bologna Bildirgesi'ne göre yurtdışı üniversitelere denklik verilirken geçen yıldan bu yana bölümlere göre de ek koşullar istenmeye başlandı" diyen Özer, denklik konusunda en doğru kaynağın YÖK olduğunu söyledi. YÖK'ten başvurular için cevabın gelmesinin haftalar sürebileceğine dikkat çeken Özer, bu noktada yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:

"Öğrenciler öncelikle üniversitenin bulunduğu ülkenin Bologna Süreci/Bildirgesi'ne taraf olup olmadığına ve sonrasında da eğitim almayı planladıkları üniversitenin bulundukları ülkede yasal olarak tanınıp tanınmadığına baksınlar. Bologna Bildirgesi, AB'ye üye, aday ve dünyanın farklı yerlerindeki çok sayıda ülkenin yükseköğretim kurumlarının standartlarını belirlemek için taraf oldukları bir anlaşma ve buna göre üniversite olarak tanınan bir üniversitenin temel olarak YÖK'ün de denklik koşullarını karşıladığını söyleyebiliriz. Ayrıca bölüm bazında YÖK'ün öne sürdüğü ek koşullara bakarak mezuniyet sonrasında denklik alıp alınamayacağını belirlemek de kolay olacaktır."

Her ülkede sorun olabilir

Denkliği olmayan bir üniversiteden mezun olanların Türkiye'de hiçbir zaman yasal zeminlerde üniversite mezunu olarak kabul edilmeyeceğini dile getiren Özer, "Bu erkek öğrencilerde askerliklerini er olarak yapmaları, erkek ve kız öğrencilerin resmi kurumlarda çalışmak istediklerinde lise mezunu olarak değerlendirilmeleri anlamına geliyor" dedi. Geçmişte özellikle Bulgaristan ve Makedonya'da eğitim görenlerde denklik konusunda çok büyük sıkıntılar yaşandığını hatırlatan Özer, bununla birlikte, hemen hemen tüm ülkelerde bu sorunun yaşanabileceğini söyledi.

İlk 1000'e giren tanınıyor

YÖK, 12.05.2016 tarihli toplantısında, diploma denklikleriyle ilgili, yükseköğretime başlanılan yıl, dünyanın önde gelen üniversite sıralandırma sisteminde yer alan ilk 1000 yükseköğretim kurumundan alınan diplomaların, seviye ve yeterlilik belirleme sistemine tabi tutulmadan denklik işlemlerinin yapılması kararı aldı. İngiltere'deki Anglia Ruskin University'yi tercih edecek bir öğrencinin, üniversitenin diploma denkliğiyle ilgili dilekçesine verdiği cevapta, Academic Ranking of World University, CWTS Leiden Ranking Academic Ranking, QS World University Rankings, Times Higher Education World University Ranking, University Ranking by Academic Performance (URAP) sıralandırma sisteminde yer alan ilk 1000 yükseköğretim kurumunun diplomalarının kabul edildiği belirtildi. YÖK'ün cevabında ayrıca Türkiye'deki bazı programlara getirilen başarı sırası sınırlandırılması hatırlatılarak, şu bilgilere yer verildi:

"YÖK'ün 12/02/2015 ve 24/12/2015 tarihli toplantılarında; 2016-2017 eğitim öğretim yılı itibariyle ortaöğretimini Türkiye'de tamamlayan yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarında eğitim almak isteyen ilgililerin, eğitime başlayacakları yıl ÖSYM tarafından yapılan YGS ve LYS'ye girmeleri; tıp doktorluğu alanında sıralamada ilk 40 bin, hukuk alanında ilk 150 bin, mimarlık alanında ilk 200 bin ve mühendislik alanında ilk 240 bin içinde yer almalarına; ÖSYS Kılavuzunda yer alan diğer alanlarda en az Türkiye'deki ilgili programlara yerleşen en son öğrencinin almış olduğu puanı almaları; Kılavuzda yer almayan diğer alanlarda ise ön lisans programları için herhangi bir puan türünde en az 150 puan, lisans programları için en az 180 puan almalarına; halen hazırlık sınıfından eğitim alanlar dahil olmak üzere yurtdışındaki tanınan yükseköğretim kurumlarına 2015-2016 eğitim öğretim yılından önce kayıt yaptırmış olan öğrencilerin ise söz konusu karardan etkilenmeyeceklerine karar verilmiştir."

Dilekçeye verilen cevapta ayrıca diploma denklik başvurularının, ilgili komisyon ve kurullar tarafından münferiden değerlendirildiğinden yurtdışındaki üniversitelerden alınan diplomaların Türkiye'deki diplomalara eşdeğer olup olmayacağı hususunda önceden herhangi bir görüş belirtmenin mümkün olmadığı kaydediliyor. YÖK'ün üniversitelerin tanınırlığına ilişkin yeni kararlar alma hakkının saklı olduğuna dikkat çekilen cevapta, öğrencilerin konuyla ilgili güncel gelişme kararları izlemeleri uyarısında bulunuluyor.